ما توانستیم ؛ ساخت بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان در ایران
نه‌تنها مصداق بارز "ما می‌توانیم" را به‌نمایش گذاشتیم بلکه بهتر است بگوییم "ما توانستیم". ما با تکیه بر توان داخلی و بدون اعلام نیاز به متخصصان خارجی توانستیم بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان را در ایران بسازیم.
پروژه ملی پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس این روزها یکی از فعال‌ترین پروژه‌های عمرانی و زیرساختی کشور است، پروژه‌ای که پس از گذر از فراز و نشیب‌های بسیار در 11 سال اخیر، این روزها در حال ثمردهی و درآمدزایی است.
با محمد علی دادور، مدیرعامل و رییس هیئت مدیره شرکت نفت ستاره خلیج فارس در خصوص فراز و نشیب‌های این پروژه ملی به گفت‌وگو نشسته‌ایم. آنچه در ادامه آمده، مشروح این گفت‌وگو است.
احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس طی 11 سال گذشته بارها با رکود مواجه شده بود، علل بروز این رکوردها و عوامل رفع آنها چه بود؟
دادور: اگر منظور از رکود، متوقف شدن پروژه است، این‌طور نیست، بلکه این پروژه دچار روزمرگی شده بود و شاهد این بودیم که در مقاطع مختلف، کار با وقفه و کُندی بسیار انجام می‌شد. بارها تلاش شد تا کارهای لازم برای تسریع در اجرای پروژه انجام شود که تلاش‌های صورت‌گرفته، ناکامی‌ها و موفقیت‌های نسبی به‌همراه داشت. اما به‌لطف خدا و با تلاش مضاعف توانستیم از سال 93 که در این مجموعه حضور دارم، هدفمند در جهت راه‌اندازی پروژه حرکت کنیم و هرچه گذشت، بر سرعت پیشرفت کار افزوده شد.
چه‌اقدام متمایزی برای تسریع در اجرای پروژه انجام شد؟
دادور: ما با جهت‌دهی در بخش‌های مختلف پروژه، تکمیل فازهای طرح خودکفایی بنزین را شروع کردیم. البته در همان ابتدا فازبندی نکردیم، بلکه بر مبنای این برنامه‌ریزی کردیم که یک پالایشگاه به چه مواردی نیاز دارد؛ که در وهله اول بحث ایمنی پالایشگاه مطرح شد، ازاین‌رو شروع به راه‌اندازی ملزومات کردیم و سیستم‌های آب آتش‌نشانی را تأمین کرده و جهت‌دار و در راستای راه‌اندازی ملزومات ایمنی در بخش‌های مختلف پالایشگاه اقدام کردیم. در جایی که میزان حجم میعانات گازی بالا است و قرار است اقدامات مختلف به‌روی این مواد اشتعال‌زا صورت گیرد، باید حتماً آب وجود داشته باشد؛ ازاین‌رو به‌عنوان اولین اقدام، سیستم آتش‌نشانی را فعال کردیم.
برای راه‌اندازی یک پالایشگاه، ورودی خوراک، گاز، سوخت، آب، برق، بخار و ... همه باید آماده باشد. راه‌اندازی همه موارد، پله‌پله و گام‌به‌گام بررسی و برنامه‌ریزی شد. البته کار با موانعی هم روبه‌رو شد که با هماهنگی و تعامل خوب مجموعه پالایش و پخش توانستیم موانع را برطرف کنیم و از مهرماه سال 96 که به پروژه بازگشتیم، شاهد جهشی در اجرای کار برای تکمیل فاز نخست و تسریع در احداث و تکمیل فازهای 2 و 3 بودیم.
* بنزین یورو5 ایرانی باکیفیت‌تر از بنزین یورو5 اروپایی
کیفیت سوخت تولیدی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در مقایسه با تولیدات روز جهان چگونه است؟
دادور: بنزین یورو5 که در این پالایشگاه تولید می‌شود از نظر آلایندگی زیست‌محیطی نزدیک به 40 درصد از استاندارد یورو5 جهانی بالاتر است. بنزنی که در بنزین باید زیر یک درصد باشد، در حال حاضر بین 0.5 تا 0.7 درصد است. آروماتیک در شرایط استاندارد باید 35 باشد اما در حال حاضر در بنزین تولیدی پالایشگاه خلیج فارس بین 29.5 تا 31.5 است. همچنین میزان گوگرد استاندارد در بنزین باید کمتر از 10 پی.پی.ام. باشد اما در حال حاضر کمتر از 1 پی.پی.ام. است. در گازوئیل هم در زمینه میزان گوگرد موجود در سوخت، به کمتر از 50 پی.پی.ام. رسیده‌ایم که برنامه‌ریزی کرده‌ایم به کمتر از 10 پی.پی.ام. نیز برسیم که موفقیتی کم‌نظیر در تولید گازوئیل باکیفیت است.
* اعتماد به نیروی متخصص و توان داخلی؛ راز موفقیت ستاره خودکفایی بنزین
این مقدار از موفقیت در تولید سوخت باکیفیت و احداث یک پالایشگاه در مقیاس بسیار بزرگ با کمک نیروهای متخصص خارجی صورت گرفت؟
دادور: به هیچ وجه، تماماً این پروژه با تکیه بر توان داخلی و استفاده از توانمندی متخصصان ایرانی به‌ثمر نشست، حتی در موارد متعددی، شرکت‌های خارجی از فروش محصول و در اختیار گذاشتن دانش فنی خود به ما امتناع کردند. یکی از اساسی‌ترین نمونه‌های این مسئله، کاتالیستی بود که برای تولید بنزین در فاز نخست به آن نیاز داشتیم. شرکت‌های خارجی صاحب دانش از فروش این محصول به ما خودداری کردند و در شرایطی که اصلاً فکر نمی‌کردند متخصصان ایرانی بتوانند به دانش طراحی و ساخت این کاتالیست دست یابند، ما با استفاده از توان و دانش داخلی، اقدام به تولید این کاتالیست کردیم. هم‌اکنون نیز با کاتالیست ایرانی فرآورده‌ها را تولید می‌کنیم و این برای کشور بسیار باارزش است.
نمونه دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، سیستم کنترل پالایشگاه است که در آن حتی یک نفر نیروی خارجی وجود ندارد. با وجود اینکه این سیستم کنترل برای شرکت هانیول آمریکا است، اما برای راه‌اندازی و بهره‌برداری از آن، حتی یک نفر نیروی خارجی وجود ندارد. سال 95 می‌خواستند نیرو از ایتالیا بیاورند که من قبول نکردم و اعلام کردیم که با توان داخلی این سیستم را مونتاژ، مطابقت‌دهی و راه‌اندازی می‌کنیم و موفق به این کار هم شدیم. حتی برخی ماه‌ها بوده است که حدود 150 هزار اینج‌متر REINSTATE داشتیم. این میزان بسیار دشوار است و در هیچ پروژه‌ای چنین رکودی نبوده است.
در زمان تحریم برای برخی قطعه‌ها تحریم بودیم، مانند قطعه‌ای در «آبگیر دریا». در زمان گذشته آن فیلتر را از انگلیس وارد می‌کردند، اما بعد از تحریم، شرکت‌های داخلی آن قطعه را ساختند و نصب کردند و در حال حاضر در حال سرویس‌دهی است.
از سوی دیگر با هیچ سازنده داخلی و خارجی شوخی نداریم. سازنده داخلی یا خارجی نماینده خود را نفرستد همه نیروها بسیج می‌شوند و شروع به راه‌اندازی می‌کنند، یعنی به یک خودباوری رسیده‌ایم. یکی از شاخص‌های موفقیت این پالایشگاه، اعتماد به نیروی متخصص و توان داخلی است.
در گذشته ریسکی بین مسئولان وجود نداشت و تصور می‌کردند که حتماً باید خارجی‌ها بیایند و این کار را انجام دهند. خودمان، خودمان را باور کردیم. توانستیم ریسک را بپذیریم و اقداماتی انجام دهیم. من منکر آسیب‌ها نمی‌شوم اما توانستیم که به خودکفایی برسیم.
* ساخت بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان توسط متخصصان ایرانی
پس به‌معنای واقعی کلمه "ما می‌توانیم" را در این پروژه به‌نمایش گذاشتید؟
دادور: من می‌گویم نه‌تنها مصداق بارز "ما می‌توانیم" را به‌نمایش گذاشتیم بلکه بهتر است بگوییم "ما توانستیم". ما با تکیه بر توان داخلی و بدون اعلام نیاز به متخصصان خارجی توانستیم بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان را در ایران بسازیم، پروژه‌ای که از نظر عایدات اقتصادی و دستاوردهای استراتژیک برای کشور بسیار حائز اهمیت است.
بهره‌برداری کامل از پروژه تا انتهای 97 برنامه‌ریزی شده؟
دادور: نه، در آخرین تعدیل‌های صورت‌گرفته در برنامه‌ها، برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا نیمه 97 بهره‌برداری کامل از پروژه صورت گیرد.
6 ماه پیش بهره‌برداری کامل از پروژه تا انتهای 97 در برنامه بود؟
دادور: مرتب تلاش می‌کنیم با بهینه‌سازی برنامه‌ها و افزایش تلاش‌ها، زمان را کمتر و کمتر کنیم. باز هم برنامه را بهینه کردیم و سعی می‌کنیم تا نیمه 97 بهره‌برداری کامل را داشته باشیم و 36 میلیون لیتر بنزین، 14 میلیون لیتر گازوئیل، نزدیک به 2 میلیون لیتر گاز مایع و حدود 3 میلیون لیتر نفت سفید را به سبد سوخت کشور اضافه کنیم.
* ورود ایران به جمع صادرکنندگان بنزین با تکیه بر توان داخلی
تمام تولید بنزین و گازوئیل یورو5 خواهد بود؟
دادور: نه‌تنها بنزین و گازوئیل، بلکه تمام فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه یورو5 خواهد بود.
ایران با تکیه بر پالایشگاه ستاره خلیج فارس به صادرکننده بنزین تبدیل می‌شود؟
دادور: بله، اینجا جا دارد از آقای مهندس صادق‌آبادی تشکر کنیم. ایشان نه‌تنها برای پالایشگاه ستاره خلیج فارس بلکه برای تمامی پالایشگاه‌های کشور بسیار تلاش کردند و نتیجه این تلاش‌ها و پایش‌های مستمر این شد که اکنون نیازی به واردات بنزین نداریم و به خودکفایی رسیده‌ایم، ازاین‌رو می‌توانیم با برنامه‌ریزی‌های لازم در این بخش، به‌زودی صادرات بنزین را نیز داشته باشیم.
* در میدان عمل همه یک‌رنگ و یک‌خانواده بودند.
در خصوص نقش قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) در این پروژه بفرمایید. پیوند و همگرایی این قرارگاه سازندگی با مدیران دولتی چگونه بود؟
دادور: در جریان توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس، رابطه خوبی با قرارگاه خاتم الانبیاء(ص) به‌عنوان پیمانکار مادر برقرار شد و اراده خوبی ما در قرارگاه برای اجرا و اتمام پروژه‌ها دیدیم. ما به‌عنوان کارفرما با پیمانکار مادر و پیمانکار جزء، یک اتفاق نظر و یک تعامل نزدیک داشتیم و هر روز درگیر این ماجرا بودیم. فرمانده محترم قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) به‌شدت پشت ماجرا بود و تمام امکانات بسیج شدند. مهندس داوودی از شرکت پیمانکار آبادراهان همواره پای کار بود. آقای دوستی از قرارگاه و آقایان نجفی و چوبدار از آبادراهان حضور داشتند. خط‌کش‌ها برداشته شد. در واقع برای به‌ثمر نشستن پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس اینجا در میدان عمل همه یک‌رنگ و یک‌خانواده بودند. همه در هر بخش از جان و دل تلاش کردند و هیچ فرقی بین نیروی پیمانکار مادر با نیروی پیمانکار جزء یا نیروی کارفرما نبود، همه در پروژه همدل بودند. این‌چنین همدلی و یک‌رنگی و تعامل نتیجه‌بخش بود و شاهد به بهره‌برداری رسیدن پروژه بزرگ و پیچیده ستاره خلیج فارس هستیم. در سایه همین تلاش و همدلی، بهره‌برداری از فاز دوم پالایشگاه که قرار بود تا مرداد ماه 97 محقق شود، اکنون محقق شده است.
با گشایش پرونده ویژه‌ای با عنوان "خودکفایی در تولید بنزین" در چهلمین سال انقلاب اسلامی در تلاش است تا ابعاد مختلف این دستاورد مهم ملی را که در سایه تلاش فرزندان متخصص این مرز و بوم و تکیه بر توان داخلی محقق شده، بررسی و منتشر کند.
