آن‌گونه که طی هفته‌های گذشته رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی و محمود محمودزاده معاون وی اعلام کرده بودند ثبت‌نام در سامانه طرح جهش تولید مسکن از ساعت 12 ظهر روز گذشته (چهارشنبه 28 مهرماه) آغاز شد. هر چند در ساعات اولیه مراجعه کاربران به سامانه saman.mrud.ir اخباری در خصوص مشکلات زیرساختی آن منتشر شد که امکان دسترسی آنها را برای ثبت‌نام فراهم نمی‌کرد و کاربران در سامانه با پیغام اخطار مواجه می‌شدند اما پس از آن اعلام شد در روز نخست ثبت‌نام طرح نهضت ملی مسکن حدود 10 هزار نفر در سامانه ثبت‌نام کردند و 21 هزار نفر نیز در حال طی کردن شرایط ثبت‌نام هستند که این میزان در حال افزایش است و امکان ثبت‌نام به شکل شبانه‌روزی برای متقاضیان فراهم است. متقاضیان می‌توانند با مراجعه به این سامانه، شرایط ثبت‌نام را مطالعه و وارد مراحل ثبت‌نام شوند. اما برای ثبت‌نام چه شرایطی لازم است؟ آن‌گونه‌که محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی پیش از این عنوان کرده داشتن 4 شرط عدم استفاده از امکانات دولتی زمین و مسکن و تسهیلات بخش مسکن از ابتدای انقلاب تاکنون، عدم داشتن مالکیت خصوصی املاک، سکونت 5 ساله در شهر مورد تقاضا و متاهل یا سرپرست خانوار بودن، از شرایط اصلی برای ثبت تقاضای مسکن در این طرح است. محمود محمودزاده متذکر شده؛ در همه 31 استان ثبت‌نام انجام می‌شود و به سرعت سایر شهر‌هایی که در سامانه نیست، پس از تامین زمین، به سامانه افزوده خواهد شد و اطلاع‌رسانی در این زمینه انجام می‌شود. معاون وزیر راه و شهرسازی تاکید کرده؛ اولویت ویژه‌ای وجود ندارد و همه کسانی که شرایط مذکور را دارا باشند، می‌توانند ثبت‌نام کنند. به گفته او، در مرحله اول ثبت‌نام اطلاعات هویتی سرپرست خانوار یا متقاضی اخذ می‌شود و همچنین متقاضی باید اطلاعات افراد تحت قیمومیت و تحت کنترل خود را درج کند؛ بعد از پالایش اولیه به متقاضی واجد شرایط بودن، ابلاغ می‌شود. سپس از آنها خواسته می‌شود که به ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها یا بنیاد مسکن مراجعه حضوری داشته باشند و مدارک سکونت در شهر مورد تقاضا را ارایه دهند. مرحله بعد معرفی به بانک عامل و افتتاح حساب سپرده است. در مرحله بعدی نیز به پروژه‌های در حال احداث، ارجاع داده می‌شود.
نرخ‌های سود 9 تا 12 درصدی
و بازپرداخت 20 ساله
در طرح اقدام ملی، به متقاضیان تسهیلات با نرخ سود شورای پول و اعتبار (18 درصد) پرداخت می‌شود؛ اما اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران مجلس اعلام کرده که تسهیلات جهش تولید مسکن شامل نرخ‌های سود 9 تا 12 درصدی و بازپرداخت 20 ساله خواهد بود. با این حال وزارت راه و شهرسازی هنوز از جزییات این تسهیلات، نرخ سود آن و مدت زمان بازپرداخت خبری منتشر نکرده است.
اما در صورتی که قرار باشد رقم این تسهیلات برای کلان‌شهرها 400 میلیون تومان، نرخ سود آن 12 درصد و مدت زمان بازپرداخت 20 ساله باشد، رقم اقساط بازپرداخت این وام برای متقاضیان، 4 میلیون و 404 هزار تومان خواهد بود؛ متقاضی بیش از یک میلیارد و 50 میلیون تومان به بانک عامل برمی‌گرداند و سود کل این تسهیلات 650 میلیون تومان است. همچنین گفته شده وام ساخت این طرح مسکنی در سایر شهرها 250 میلیون تومان با بازپرداخت 20 ساله و نرخ سود 12 درصد است که رقم اقساط آن 2 میلیون 750 هزار تومان است و در پایان سال بیستم، متقاضی 660 میلیون تومان به بانک برمی‌گرداند.
خرید و فروش امتیاز طرح ملی مسکن
ممنوع است
گفتنی است اتاق اصناف ایران روز گذشته در خصوص طرح ملی مسکن اطلاعیه‌ای صادر کرد و در آن، نسبت به ممنوعیت خرید و فروش امتیاز طرح ملی مسکن و تضییع حقوق مشتریان هشدار داد. در اطلاعیه اتاق اصناف ایران آمده است: به اطلاع عموم هموطنان گرامی می‌رساند؛ هرگونه خرید و فروش امتیاز طرح ملی مسکن و سایر طرح‌های حمایتی تامین مسکن وزارت راه و شهرسازی غیرقانونی بوده و منجر به سوءاستفاده و تضییع حقوق خریداران امتیازها و تشکیل پرونده‌های حقوقی و قضایی خواهد شد. عملیات اجرایی طرح اقدام ملی مسکن و ثبت‌نام متقاضیان آن از سال 1398 آغاز شده و براساس اطلاعات واصله از وزارت راه و شهرسازی، بیشتر متقاضیان این طرح با پرداخت مراحل اولیه سهم آورده خود در پروژه‌های شروع‌شده جانمایی شده‌اند. اما از آنجایی که براساس شیوه‌نامه اجرایی آن طرح، تخصیص واحد به متقاضیان در مراحل پایانی اجرای پروژه انجام خواهد شد، در اغلب پروژه‌های این طرح، فرآیند انتخاب واحد قابل تخصیص به متقاضیان و به تبع آن، انعقاد قرارداد واگذاری تاکنون صورت نپذیرفته است. بر این اساس و با توجه به عدم انعقاد قرارداد، خرید و فروش و انجام معاملات ثانویه این واحدها غیرقانونی بوده و به رسمیت شناخته نخواهد شد.
منابع مالی مورد نیاز
برای این طرح بسیار ضعیف است
این پروژه یکی از وعده‌های انتخاباتی ابراهیم رییسی بود که البته منتقدان بسیاری هم داشت که اساسا امکان اجرای این پروژه را با توجه به شرایط اقتصادی کشور زیر سوال می‌بردند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که دوره انتظار خانه‌دار شدن دهک اول به 178 سال رسیده است. براساس گزارش بانک مرکزی، قیمت هر مترمربع خرید خانه در تهران 30 میلیون و 970 هزار تومان است، بنابراین خرید یک خانه 75 متری به حدود دو میلیارد و 300 میلیون تومان در تهران سرمایه نیاز دارد. با توجه به این اعداد، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس اعتقاد دارد؛ با درآمد کنونی اقشار متوسط جامعه و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، خانه‌دار شدن به رویا تبدیل شده است. عباس اکبرپور، کارشناس بازار مسکن درباره ثبت‌نام طرح جهش تولید مسکن بر این باور است که شرایط اقتصادی کنونی متزلزل بوده و منابع مالی مورد نیاز برای این طرح بسیار ضعیف است و به نظر می‌رسد اقدام برای اجرای طرح ساخت 1 میلیون مسکن در هر سال به مدت 4 سال بسیار پیچیده است و بعید است منابع موجود جوابگوی ساخت این تعداد مسکن باشد. این کارشناس مسکن به «اعتماد» گفت: در کنار این موضوع در خصوص تهیه مواد و مصالح ساختمانی مورد نیاز ساخت این تعداد مسکن با کمبود جدی مواجه هستیم و باید گفت در زمینه تجربه ساخت مسکن مهر در گذشته مجموعه‌هایی با کیفیت پایین در کشور ساخته شدند که نتیجه آن تنها هموار شدن راه مهاجرت روستاییان به شهرها بود. اکبرپور گفت: در این سال‌ها شاهد آن بودیم در هر قسمتی که دولت‌ها دخالت کردند و به دنبال پیاده کردن سیستم‌های سوسیالیستی بودند با شکست مواجه شدند و به اعتقاد بنده کار مردم را باید به دست مردم سپرد و بازار و بخش خصوصی خود این اقدامات را انجام دهد و دولت به هیچ‌وجه نباید در این زمینه دخالت کند.
چرا اندونزی موفق شد؟
وی با بیان اینکه هیچ تجربه موفقی در این خصوص به صورت گسترده در کشورهای جهان سوم دیده نشده است، افزود: در کشور اندونزی هم اگر موفقیت‌هایی حاصل شد با استفاده از وام‌های جهانی و تکنولوژی‌های روز مانند (کنترل‌های لرزه‌ای در پایه) در ساخت و سازهای‌شان بود و امروز شاهد آنیم که آپارتمان‌های 4 طبقه مناسبی را ساختند که در برابر زلزله مقاوم هستند. این کارشناس بازار مسکن با اشاره به ساخت مسکن مهر در گوشه،گوشه کشور تصریح کرد: به عنوان نمونه مسکن مهری که در قسمت ورزقان ساخته شد زمان وقوع زلزله بسیار آسیب دید و اصولا هر ساختمانی که با منابع اندک ساخته شود معمولا از تمهیدات لازم جهت استحکام برخوردار نیست و ماحصل کار هدر رفت منابع مالی خواهد بود.
این دست از اقدامات
به صورت غیرعلمی پیش می‌رود
اکبرپور با تاکید بر اینکه کلیه این ساخت‌وسازها در این مدت به صورت دستوری صورت گرفته است، گفت: متاسفانه در هیچ‌کدام از این پروژه‌های گذشته هیچگاه مطالعه میدانی با درگیر کردن اساتید دانشگاهی با رشته‌های مرتبط صورت نگرفته است تا خواسته‌های مصرف‌کننده نهایی را هم لحاظ کنند و به اعتقاد ما این‌دست از اقدامات به صورت غیرعلمی پیش می‌رود. این کارشناس مسکن با اشاره به محدودیت‌هایی که برای ثبت‌نام در سامانه طرح جهش تولید مسکن آمده، ادامه داد: اصلا در کشورهای دیگر برای خرید مسکن این‌گونه محدودیت‌ها را اعلام نمی‌کنند چرا که این‌گونه محدودیت‌ها به نوعی محروم کردن اقشار دیگر جامعه از خانه‌دار شدن است.
نرخ بهره بانکی در کشورهای دیگر
بین 1 تا 1.5است
این کارشناس بازار مسکن ادامه داد: در بسیاری از کشورهای دیگر بازار و بخش خصوصی با توجه به نیاز مصرف‌کنندگان آپارتمان‌ها را تولید می‌کنند و دولت‌ها دخالتی در این حوزه ندارند و برای سازندگان وام‌های طولانی‌مدت قابل انتقال به خریدار در نظر می‌گیرند که با نرخ بهره بانکی بسیار پایین بین 1 تا 1.5 درصد است و با اقساط 20 و 30 ساله به آنها منتقل می‌شود. اکبرپور گفت: در اغلب کشورهای دنیا هر کسی که قصد خرید آپارتمانی را داشته باشد تنها 5 درصد هزینه کل را پرداخت می‌کند و آپارتمان را می‌تواند در اختیار گیرد و می‌تواند پس از آن بازپرداخت وام‌ها را انجام دهد و سقف خرید مسکن برای این افراد نیز بر اساس میزان درآمدی است که در 5 سال گذشته از طریق اظهارنامه مالیاتی به اداره مالیات اعلام کرده‌اند که با وجود شرایطی که دارد می‌تواند برای پرداخت وام تعهد دهد. او با اشاره به نرخ سود 9 تا 12 درصدی و بازپرداخت 20 ساله این طرح افزود: این میزان نرخ سودی که اعلام شده بسیار بالاست و باید برنامه‌ریزی اساسی در زمینه اعطای وام به اقشار آسیب‌پذیر که مورد توجه این طرح است صورت گیرد و بهتر آن است که میزان سود در این‌گونه طرح‌ها با نرخ بهره جهانی که بین 1 تا 1.5 درصد است، انجام شود و ما تا زمانی که با این طرز تفکر پیش رویم مشکلات همچنان باقی می‌مانند و حل هم نخواهند شد.
