درز اسرار نظامی پنتاگون نگرانی واشنگتن درباره نقش روسیه در انتشار این اطلاعات محرمانه مرتبط با جنگ اوکراین را برانگیخته است. مقام‌های آمریکایی می‌گویند احتمالا روسیه در درزکردن اسناد نظامی محرمانه پنتاگون دست دارد. به نظر می‌رسد مجموعه اسناد محرمانه‌ای که از طریق رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است، حاوی اطلاعاتی درباره اسرار امنیت ملی ایالات متحده باشد. نخستین مجموعه از این اسناد با عنوان «محرمانه» و «بسیار محرمانه» طبقه‌بندی شده‌اند.
سه مقام آمریکایی اعلام کرده‌اند که احتمالا روسیه یا عناصر طرفدار روسیه در درز اسناد محرمانه نظامی ایالات متحده به رسانه‌های اجتماعی دست داشته‌اند. اسنادی که حاوی جزئیاتی از جنگ اوکراین تا خاورمیانه و چین است و در توییتر و تلگرام منتشر شده؛ دو رسانه اجتماعی که استفاده از آنها در اوکراین و روسیه فراگیر است. گفته می‌شود بخشی از این اسناد که پنج هفته پیش تهیه شدند، به جزئیاتی درباره ضدحمله اوکراین برای بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغال‌شده از دست روسیه می‌پردازد و یک بخش نیز به جزئیاتی درمورد پشتیبانی‌های تدارکاتی ناتو و ایالات متحده از ارتش اوکراین اشاره دارد.
براساس یکی از اسناد منتشرشده، از زمان حمله روسیه به اوکراین در 24 فوریه 2022، بین 16 هزار تا 17هزارو 500 نیروی روسی کشته شده‌اند. این در حالی است که ایالات متحده این رقم را بسیار بیشتر و حدود 200 هزار کشته و زخمی برآورد کرده است. در همین حال، کی‌یف اطلاعات درزکرده را تا اندازه زیادی جعلی خوانده است و احتمال می‌دهد کل ماجرا بازی اطلاعاتی روسیه با هدف زیر سؤال بردن ضدحمله اوکراین باشد. میخائیلو پودولیاک، از دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین، در بیانیه‌ای کتبی نوشت: «این اطلاعات صرفا بخشی از بازی عملیاتی سرویس اطلاعاتی روسیه است و نه چیزی بیشتر». کرملین و سفارت روسیه در واشنگتن هنوز به این ادعا واکنشی نشان نداده‌اند. پنتاگون هم از اظهارنظر درباره صحت این اسناد خودداری کرده است. با این حال، سابرینا سینگ، معاون دبیر مطبوعاتی پنتاگون، مرکز فرماندهی وزارت دفاع ایالات متحده، با اعلام اطلاع از درز اسناد محرمانه، گفته که در حال بررسی این موضوع است.
جزئیات اسناد
این مدارک که شامل جداول زمانی و اصطلاحات نظامی هستند و روی بعضی از آنها مهر کاملا سری درج شده، تصویر دقیقی را از جنگ در اوکراین ارائه می‌کنند. آنها شامل اطلاعاتی از تلفات دو طرف جنگ، نقاط ضعف آنها از نظر نظامی و مهم‌تر از همه، نقاط قوت آنها در صورت آغاز عملیات بهاری مورد انتظار از جانب اوکراین است.
باید گفت این بزرگ‌ترین نشت اطلاعات محرمانه آمریکا از آغاز جنگ اوکراین در 14 ماه پیش است. بعضی از این مدارک مربوط به شش هفته پیش هستند؛ ولی تبعات انتشار آنها بسیار زیاد است. مقام‌های پنتاگون هم می‌گویند این مدارک اصالت دارند.
به نظر می‌رسد اطلاعات مندرج در یکی از این اسناد مخدوش است؛ ولی در میان حدود صد سند لورفته، به نظر نمی‌رسد این موضوع چندان مهمی باشد. بیش از 20 سند بررسی شده‌اند که شامل اطلاعات تفصیلی درباره تجهیزات آموزشی ارسال‌شده به اوکراین برای راه‌اندازی چندین گردان جدید در آستانه یک عملیات قریب‌الوقوع است. این اسناد همچنین شامل تعداد تانک‌ها، نفربرهای زرهی و ادوات توپخانه است که قرار است از سوی متحدان غربی اوکراین در اختیار این کشور قرار بگیرد. در این اسناد نوشته شده که سرعت ارسال این تجهیزات بر آموزش نیروهای اوکراینی و آمادگی آنها برای عملیات تأثیر خواهد گذاشت. یکی از نقشه‌های منتشرشده شامل جدول زمانی انجماد زمین‌های گلی در شرق اوکراین در آستانه بهار است.
با وجود تشدید حملات هوایی در زمستان، این اسناد ارزیابی ناخوشایندی را از توانایی رو به اضمحلال پدافند هوایی اوکراین عرضه می‌کند و این در حالی است که این کشور سعی دارد از تجهیزات محدود خود برای دفاع از غیرنظامیان، تأسیسات زیرساختی و سربازانش در جبهه‌ها بهره ببرد. با اینکه با بسیاری از اطلاعات منتشرشده آشنایی داریم؛ ولی آنچه انتشار یافته، شامل جزئیات بیشتری است و همه این اطلاعات در قالب یک مجموعه لو رفته است.
به‌عنوان مثال اینکه ارزیابی آمریکا از تعداد کشته‌شدگان و مجروحان ارتش روسیه بین 190 هزار تا 223 هزار نفر متغیر است، تازگی ندارد. رقم کشته‌شدگان و مجروحان اوکراین هم در هفته‌های اخیر بین 125 هزار تا 130 هزار نفر اعلام شده بود. در هر دو مورد پنتاگون گفته است که به علت ناکافی‌بودن اطلاعات، مخفی‌کاری عملیاتی و تلاش‌های عامدانه دو طرف برای گمراه‌کردن دشمن، رقم‌های تخمینی از ضریب اعتماد پایینی برخوردار است؛ اما در اسناد منتشرشده، اطلاعات به گونه‌ای دستکاری شده تا این‌گونه نشان دهد اوکراین متحمل تلفات بیشتری شده است. در اسنادی که در یک کانال تلگرامی طرفدار روسیه منتشر شده است، رقم کشته‌شدگان اوکراین که بین 16 هزار تا 17هزارو 500 نفر است، با رقم کشته‌شدگان روسیه که بین 61 هزار تا 71هزارو 500 نفر تخمین زده شده، جابه‌جا شده است. به‌همین‌دلیل این سؤال مطرح می‌شود که اسناد طبقه‌بندی‌شده آمریکا چطور و چرا لو رفته است و روسیه تا چه حد آنها را به سود پروپاگاندای خود دستکاری کرده است.
یکی از این اسناد که مربوط به 23 فوریه است و با عنوان محرمانه دسته‌بندی شده است، جزئیاتی درباره از کار افتادن سیستم دفاعی اس 300 اوکراین با میزان استفاده کنونی پیش از روز دوم ماه می ارائه می‌کند. چنین اطلاعات حفاظت‌شده‌ای می‌تواند مورد استفاده نیروهای روس قرار گیرد. اوکراین اعلام کرد که رئیس‌جمهوری این کشور برای پیشگیری از افشای مجدد چنین اطلاعاتی روز جمعه با مقامات ارشد امنیتی این کشور ملاقات کرده است.
آریک تولر از اعضای گروه تحقیقاتی بلینگ‌کت، درباره نحوه انتشار اسناد لورفته آمریکا در چند سرویس پیام‌رسان خبررسانی کرده است. به گفته او هنوز منبع اسناد لورفته مشخص نیست؛ ولی اولین مورد ثبت‌شده از انتشار این اطلاعات مربوط به اوایل ماه مارس 2023 است.
براساس‌این در چهارم مارس پس از بحث چند کاربر درباره جنگ اوکراین در سرویس پیام‌رسان دیسکورد که مورد توجه علاقه‌مندان به بازی کامیپوتری ماین‌کرفت است، یکی از کاربران نوشت: «بفرمایید، چند سند لورفته خدمت شما». او سپس 10 سند را در این پیام‌رسان منتشر کرد. با اینکه این روش نشت اطلاعات غیرمتداول است، نادر نیست.
پیش از انتخابات پارلمانی بریتانیا در سال 2019، اطلاعات مربوط به روابط تجاری این کشور با آمریکا در چند سرویس پیام‌رسان منتشر شده است. در آن زمان، مدیریت پیام‌رسان «ردیت» منشأ اطلاعات منتشرشده را روسیه اعلام کرد.
سال گذشته نیز کاربرانی که مشغول یک بازی آنلاین بودند، برای اثبات نظریات‌شان اسناد نظامی حساسی را منتشر کردند؛ اما مورد اخیر نشت اطلاعات، حساس‌تر است و به طور بالقوه می‌تواند آسیب‌زننده‌تر باشد. اوکراین به‌شدت سعی کرده از اطلاعات عملیاتی خود حفاظت کند و نشت اطلاعات در شرایط حساس فعلی برایش مطلوب نیست.
عملیات بهاری ارتش اوکراین می‌تواند از نقشی حیاتی در تلاش دولت زلنسکی برای تغییر اوضاع جبهه‌ها و تأثیرگذاری بر مذاکرات صلح احتمالی برخوردار باشد. در کی‌یف، مقام‌های دولت اوکراین نشت این اطلاعات را یک کارزار اطلاعاتی از سوی روسیه تلقی کرده‌اند؛ اما بعضی از وبلاگ‌نویسان نظامی آن را تلاش کشورهای غربی برای دادن اطلاعات غلط به فرماندهان ارتش روسیه ارزیابی می‌کنند. در هیچ‌کدام از اسناد لورفته به جهت و محور عملیات‌های پیش‌روی اوکراین اشاره‌ای نشده است.
با این حال با توجه به حجم اطلاعات لورفته، کرملین باید ارزیابی خوبی از آمادگی اوکراین داشته باشد؛ هرچند مواردی هم از نارسایی اطلاعاتی روسیه در این جنگ دیده شده است. اوکراین برای افزایش بخت موفقیت در جنگ باید تلاش کند دشمن را همچنان درگیر حدس و گمان نگه دارد.
متحدان در مظان اتهام
مدارک افشا‌شده پنتاگون حاوی جزئیاتی از سیستم دفاع هوایی اوکراین تا سازمان اطلاعات و عملیات ویژه اسرائیل (موساد) است. مقامات آمریکایی در حال تکاپو برای کشف منشأ درز این اطلاعات هستند و برخی کارشناسان معتقدند به دلیل گستردگی اطلاعات افشا‌شده احتمال نشر این اسناد از سوی یک مقام آمریکایی بالاتر از احتمال افشای آنها از سوی یکی از متحدان ایالات متحده است. میشل مالروی، یکی از مقاقات ارشد سابق پنتاگون، می‌گوید: «در‌حال‌حاضر تمرکز ما بر یافتن منبع نفوذ آمریکایی است؛ زیرا بسیاری از اسناد تنها در اختیار ایالات متحده بوده است». بنا بر اظهارات مقامات ایالات متحده، برخی از این اسناد «به نظر معتبر» افشاکننده میزان گستردگی استراق سمع جاسوسان آمریکایی از متحدان کلیدی خود از جمله کره جنوبی، اسرائیل و اوکراین است.
برخی دیگر نیز از میزان نفوذ ایالات متحده در وزارت دفاع روسیه و گروه نظامی واگنر پرده برمی‌دارد. این نفوذها عمدتا از طریق ارتباطات رهگیری‌شده یا منابع انسانی به دست آمده‌اند و اکنون با افشای آنها می‌توانند قطع شوند یا در معرض خطر قرار گیرند. برخی دیگر از این اسناد، آشکارکننده نقاط ضعف کلیدی نیروهای اوکراینی در مواردی مانند تسلیحات، پدافند هوایی و تعداد و آمادگی نظامی نفرات در لحظات حساس درگیری‌هاست. این در حالی است که ارتش اوکراین سرگرم آماده‌سازی برای انجام ضد حمله‌هایی علیه روسیه است.
یک منبع نزدیک به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، می‌گوید که در پی افشای اسناد محرمانه پنتاگون، کی‌یف در‌حال‌حاضر بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها و نقشه‌های نظامی‌اش را تغییر داده است. این انتشار اسناد اطلاعاتی پنتاگون بزرگ‌ترین افشای اطلاعاتی وزارت دفاع آمریکا از سال 2013 است. در آن سال 700 هزار سند، ویدئو و پیام‌های محرمانه دیپلماتیک آمریکا افشا و در سایت ویکی‌لیکس منتشر شد.
دو مقام آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز احتمال این را که این اسناد برای گمراه‌کردن بازرسان درباره منشأ آنها یا انتشار اطلاعات نادرست در جهت آسیب‌رساندن به منافع امنیتی آمریکا منتشر شده باشند، رد نکردند. پنتاگون هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که در حال بررسی اعتبار اسنادی عکس‌برداری‌شده است که «به نظر می‌رسد حاوی مطالبی حساس و بسیار طبقه‌بندی‌شده هستند». دادگستری ایالات متحده نیز تحقیقاتی جنایی را حول این پرونده آغاز کرده است.
سند دیگری که به صورت «فوق محرمانه» دسته‌بندی شده و از سازمان اطلاعات و امنیت آمریکا به دست آمده است، نشان می‌دهد که سازمان اطلاعاتی موساد اعتراضات اخیر مردم اسرائیل را علیه برنامه‌های بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مبنی بر تشدید کنترل بر دادگاه عالی، حمایت کرده است. در این سند که نشان‌دهنده جاسوسی آمریکا از یکی از متحدان اصلی‌اش در خاورمیانه است، آمده که ایالات متحده این موضوع را از طریق سیگنال‌های اطلاعاتی خود دریافته است. دفتر نخست‌وزیری اسرائیل در بیانیه‌ای این موضوع را «کذب و بی‌پایه و اساس» توصیف کرد. سند دیگری جزئیات گفت‌وگوهای داخلی میان مقامات ارشد کره جنوبی را درمورد فشارهای ایالات متحده بر سئول در جهت کمک به تأمین تسلیحات برای اوکراین برخلاف سیاست کره جنوبی مبنی بر انجام‌ندادن این کار به نمایش می‌گذارد. دفتر یون سوک یول، رئیس‌جمهوری کره جنوبی، اعلام کرد که بررسی اعتبار اسناد در اولویت است و از آمریکا درخواست کرد تا در صورت تأیید جزئیات، اقدامات «مناسب» را انجام دهد.
جاسوسی از رقبا
بسیاری از اطلاعات درمورد روسیه از طریق ارتباطات رهگیری‌شده جمع‌آوری شده است. این موضوع نگرانی‌هایی را مبنی بر احتمال تغییر روش‌های ارتباطی روس‌ها با هدف پنهان‌کردن بهتر برنامه‌ریزی‌ها و نقشه‌های جنگی‌شان ایجاد می‌کند. نقشه‌های تحرکات و قابلیت‌های نیروهای روسیه که در این اسناد گنجانده شده، تا حدی از منابع انسانی محرمانه تهیه شده است. در نتیجه اکنون با افشای اطلاعات، این منابع انسانی نیز ممکن است در خطر جانی قرار گیرند. این اسناد نشان می‌دهد که ایالات متحده توانسته است هدف‌‌های نیروهای روس نظیر نیروگاه‌های برق حرارتی، پست‌های برق، راه‌آهن و پل‌های خودرویی را رهگیری کند. ایالات متحده همچنین موفق به رهگیری استراتژی روسیه برای مبارزه با تانک‌های ناتو شده است. این تانک‌ها قرار بود در ماه آوریل وارد اوکراین شوند. در گزارش اطلاعاتی آمریکا آمده است که این طرح مستلزم ایجاد سه منطقه آتش براساس برد بلند، متوسط و کوتاه بوده و هر منطقه تحت پوشش انواع تسلیحات و واحدهای خاص قرار داشته است.
