فروغ سلیمی بنی|حجاج ایرانی برای چندمین سال پیاپی از حضور در حج عمره بازماندند. این در حالی است که برخی مسئولان سازمان حج و زیارت می‌گویند در هماهنگی با مسئولان حج عربستان، سه هزار ویزا برای حضور حجاج ایرانی صادر شده است. آنها می‌گویند برای اقامت حجاج ایرانی در عربستان، حتی هتل اجاره شده و با شرکت‌های خدماتی عربستانی، قرارداد امضا کرده‌اند ولی با تمام این همه اقدامات، امسال هیچ یک از حجاج عمره ایرانی امکان حضور در عربستان را نیافتند.
البته سازمان حج و زیارت تلویحا اعلام کرده که لغو عمره موقت و با توجه به صحبت‌های وزرای خارجه دو کشور ایران و عربستان هنوز امیدشان برای سرگیری سفر عمره قطع نشده است و اگر بنا بر بازگرداندن پول عمره‌گزاران گذاشده شده برای تصمیم‌گیری راحت مسافران و احترام به آنهاست.
عربستان چه می‌گوید؟
واقعیت این است که طی سال‌هایی که ایران مانند سایر کشورهای مسلمان از ظرفیت اختصاص داده شده برای حضور حجاج خود استفاده می‌کرد، خطوط هواپیمایی ایرانی، اقدام به جابجایی مسافران از فرودگاههای مختلف کشور به مقصد سه شهر مدینه، مکه و جده می‌کردند ولی از 9 سال گذشته تاکنون این روند با مشکلاتی روبرو بوده از جمله امسال، بنا به دلایل نامعلومی، هنوز مجوز پرواز هواپیماهای ایران به مقصد عربستان از سوی طرف عربستانی صادر نشده است.
این در حالی است که وزیر خارجه عربستان معتقد است در مورد حضور ایرانیان در عمره هیچ ملاحظه سیاسی وجود ندارد و رفع مشکل فنی در سازمان هواپیمایی عربستان در گام نهایی قرار دارد.
فیصل بن فرحان در گفتگوی تلفنی با امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود توضیح داده: امیدواریم عمره گزاران ایرانی به زودی سفر خود به مکه و مدینه را از سر بگیرند زیرا در مورد حضور ایرانیان در حج عمره هیچ ملاحظه سیاسی وجود ندارد و مسایل فنی عامل عدم حضور حج گزاران ایرانی شده است.
درواقع با همه سیاسی‌کاری‌های که وجود دارد اما طرف عربستانی علت عدم همکاری خود برای حضور ایرانیان در مراسم حج عمره را مشکلات فنی هواپیمایی می‌داند و همین مساله را رسمی اعلام می‌کند.
موضع عجیب نهادهای هواپیمایی ایرانی
نکته جالب اینجاست که شرکت هواپیمایی کشور (هما) با سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران مواضع متفاوتی درباره لغو یا به تعبیری تعلیق سفر ایرانیان عمره گزار به عربستان اتخاذ کرده است.
در ابتدا، حسام قربانعلی -سخنگوی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایرانی (هما)- با حضور در یک بخش خبری تلویزیونی اعلام کرده است: همه برنامه‌ریزی‌های پروازی و زیرساخت‌های لازم برای اعزام 30 هزار زائر عمره گزار به عربستان آماده شده، تمام هواپیماها و زیرساخت‌های ارتباطی با سازمان حج انجام شده و حتی بلیت هم صادر شده بود. همکاران ما در هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هم در عربستان از چند روز قبل حضور داشتند و زیرساخت‌های فرودگاهی را مهیا کردند، اما درنهایت به دلیل عدم دریافت مجوز نهایی لازم برای ورود هواپیمای جمهوری اسلامی ایران به کشور عربستان و فرودگاه جده، با مشکل مواجه شدیم.
ولی پس از چندی، سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی در بیانیه ای که در وبسایت خود قرار داده است، دلیل تعلیق یا لغو پروازهای عمره گزاران از ایران به عربستان را تلویحا «عدم هماهنگی بین سازمان حج و زیارت» و طرف عربستانی اعلام کرده است. این سازمان در توضیح خود عنوان داشته: زمانی عربستان مجوز پروازهای حج را صادر می‌کند که قبل از آن سازمان حج و زیارت تمام هماهنگی‌های لازم برای انجام این فریضه الهی را انجام داده باشد.در واقع مجوز پروازهای حج مرحله آخر است که در صورت قطعی بودن هماهنگی‌ها توسط سازمان حج و زیارت با عربستان سعودی صادر می‌شود.»
این چنین که از مواضع متفاوت مسئولان هواپیمایی در کشور برمی آید، شاید علت عدم صدور مجوز برای پرواز زائران ایرانی، عدم هماهنگی مرسوم از سوی سازمان حج و زیارت بوده، ولی واقعیت آن است که پیش از این موضعگیری، سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی، علت عدم صدور مجوز را موضوعی مربوط به عدم هماهنگی بخش حمل و نقل هوایی دو کشور اعلام کرده بود.
هواپیمایی ایران و عربستان توافقنامه ندارند
آنطور که یکی از مسئولان سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی گفته است، سازمانهایی هواپیمایی دو کشور هنوز توافق نامه ای برای پرواز به فرودگاههای یکدیگر ندارند.
در این باره جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور به ایرنا گفته است: مشکل اصلی برای صدور مجوز پرواز از سوی عربستان برای اعزام زائران عمره مفرده کشورمان مربوط به برخی توافقات بین سازمان هواپیمایی دو کشور است که برای حل آن نیز از طریق مختلف در حال رایزنی هستیم. حل مشکل پروازی به تصمیم یا نحوه تصمیم گیری دو سازمان هواپیمایی ایران و عربستان ختم خواهد شد.
آنطور که از محتوای خبر منتشر شده به نقل از آقای یازرلو برمی آید، «مورد» خاصی درباره عدم توافق بین هواپیمایی کشوری ایران و سازمان مشابه آن در عربستان وجود دارد که گویی در حال حل شدن است.
یازرلو در این باره توضیح داده است: پرواز عمره مفرده مشکل 9 ساله دارد، با توجه به پیگیری های لازم از سوی مسئولان دست اندرکار کشورمان بسیاری از مشکلات پرواز عمره مفرده حل شده و هم اکنون تنها موضوعی که مانده و ان شاالله آن نیز به زودی حل خواهد شد مشکل صدور مجوز پرواز از سوی عربستان است.
به گفته این مقام مسئول، در صدور مجوز پرواز از سوی عربستان موردی اشاره شده که از سوی دو طرف در حال پیگیری و ارائه راهکار برای حل مشکل هستند که نهایتا حل خواهد شد.
مشکلات ایران و عربستان در سطح دیگری است
با وجود بیان این اظهارنظر، چندی پس از آن، حسام قربانعلی -سخنگوی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران گفته است: از روز اول که خبر پروازهای عمره منتشر شده و فرودگاه و ترمینال سلام آمادگی داشت که پذیرش مسافر را انجام دهد، هیچ مشکلی به لحاظ انجام عملیات وجود نداشت، بلکه این مشکل در سطح دیگری است که هیچ ارتباطی به ساختار هوانوردی کشور ما، سازمان هواپیمایی کشوری و هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران یا نوع و کیفیت هواپیماهای ما ندارد.
آنچنان که از ظواهر برمی آید، در موضعگیری‌های سازمان هواپیمایی کشور و شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی به عنوان بازوی اجرایی آن سازمان، در خصوص تعلیق سفرهای عمره مفرده به عربستان، تناقض های آشکاری به چشم می خورد. یکی از آنها می‌گوید ما با هواپیمایی عربستان توافقی نداشتیم و دیگری معتقد است همه مشکلات فنی بین هواپیمایی ایران و عربستان حل شده ولی در جای دیگری باید دنبال مشکل بود.
هر چه که هست، در بین این تناقضات، ساک بسته مسافران حج عمره، همچنان بسته می ماند به امید آنکه «مشکلات فنی» و «موارد باقی مانده» بین مسئولان هواپیمایی ایران و عربستان، حل شود و مسافران سرزمین وحی، به سوی عربستان پرواز کنند.
ابهامات همچنان پابرجاست
همچنان برخی ابهامات درباره علت تعلیق سفر ایرانیان عمره گزار به عربستان وجود دارد. با وجودی که مسئولان حج و زیارت می گویند هماهنگی های لازم با طرف عربستانی از جمله صدور سه هزار ویزا برای عمره گزاران ایرانی انجام شده و حتی قرارداد اقامت ایرانیان در هتل های عربستان، منعقد شده است ولی مجوز نهایی پرواز به فرودگاههای عربستان از سوی طرف عربستانی، صادر نشده است.
علت واقعی این که چرا عربستان به هواپیمایی ایرانی اجازه پرواز به فرودگاههای آن کشور را نداده، هنوز روشن نیست و مقامات سیاسی هم در این باره اظهارنظری نکرده اند ولی واقعیت این است که تا مجوز پرواز در مرحله نهایی حضور حجاج صادر نشود، امکان سفر به عربستان وجود ندارد و ناکامی حج گزاران عمره بعد از 9 سال همچنان ادامه خواهد داشت.
