پنل پیامک پیام رسون ویژه آنلاین شاپ ها

پیشروی کند نیروهای نظامی روسیه در خاک اوکراین و ناتوانی مسکو در کسب یک پیروزی سریع و قاطعانه، نگرانی‌ها در خصوص احتمال استفاده ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه از روش‌هایی به مراتب خشونت‌بارتر را افزایش داده است و نشانه‌ها از عملی شدن این تغییر روش می‌گویند.روز سه‌شنبه، اول مارس، در پنجمین روز تجاوز نظامی روسیه به اوکراین و در حالی که روس‌ها هنوز نتوانسته بودند به اهداف اصلی مدنظر خود در میدان نبرد دست پیدا کنند، نشانه‌های تغییر تاکتیک روسیه بیش از پیش نمایان شد. اهداف غیرنظامی بیشتر از روزهای اولیه نبرد هدف گرفته می‌شد، بمباران شهرها و حجم نیروهای عملیاتی به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرد و استفاده از تسلیحات سنگین و مرگبارتر جایگزین بمباران محدود اولیه شد. مارک گالئوتی، تحلیلگر امور نظامی بریتانیایی در خصوص تاکتیک هجومی جدید نیروهای روسیه به «مسکو تایمز» روزنامه منتقد دولت روسیه گفته است: «روس‌ها در حال کنار گذاشتن شیوه اولیه هستند و جنگیدن را به روشی پی می‌گیرند که از ابتدا برای آن آموزش دیده بودند؛ آنها ابتدا هر منطقه‌ای را به شدیدترین وجه بمباران می‌کنند، سپس نیروهای‌شان را همزمان با بمباران شدید برای محاصره می‌فرستند و در انتها وارد شهر می‌شوند.» به گفته او، «اصلی‌ترین نشانه این تغییر روش، استفاده بسیار بسیار گسترده‌تر از شیوه بمباران و موشک‌باران و سایر ابزارهای ضربه زدن از راه دور است که در دو روز اخیر دیده می‌شود.» گالئوتی معتقد است یک باور اشتباه و همه‌گیر در برنامه‌ریزی اولیه فرماندهان نظامی روس وجود داشت که در اوکراین دولتی «نامشروع و غیرمردمی» بر سر کار است که در نتیجه آن به محض ورود روس‌ها به خاک این کشور دولت فرو می‌پاشد و مقاومت جدی و قابل توجهی پیش روی نیروهای روس وجود نخواهد داشت.همزمان با این تغییر تاکتیک، اعتراضات ضد جنگ در روسیه نیز ادامه دارد. الکسی ناوالنی، منتقد زندانی کرملین، از روس‌ها خواسته است تا تظاهرات روزانه علیه عملیات نظامی مسکو در اوکراین برگزار کنند. وی از مردم خواسته است که هر روز ساعت 19 و آخر هفته‌ها ساعت 14 به بیرون بروند و علیه جنگ اعتراض کنند. جنبش ناوالنی پیش از این در اعتراض به تهاجم روسیه به همسایه خود، خواستار یک کارزار نافرمانی مدنی شده بود. ناوالنی، برجسته‌ترین مخالف ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه سال گذشته پس از بازگشت از آلمان به روسیه به زندان افتاد.نتایج تغییر تاکتیک روس‌ها به مرور پدیدار شد. پیشروی آنها در بعدازظهر روز سه‌شنبه و روز چهارشنبه به صورت محسوسی نسبت به روزهای قبل بیشتر بود و آنها علاوه بر تکمیل محاصره چند شهر مهم، مدعی شدند که شهرهای مهمی از جمله خرسون را در اختیار گرفته‌اند. در شمال شرق، حلقه محاصره شهرهای خارکیف و چرنی‌یف تنگ‌تر شد و در شمال حملات علیه پایتخت اوکراین بیشتر شده است. در ادامه به تفکیک بررسی وضعیت نبرد در این مناطق می‌پردازیم. 
جبهه جنوب اوکراین؛ جبهه موفقیت روس‌ها
بیشترین موفقیت برای ارتش روسیه در جبهه جنوب به دست آمده است. این بخش از نیروهای روسی که از شبه جزیره کریمه وارد خاک اوکراین شده‌اند و در جبهه‌ای به طول 400 مایل از بندر اودسا تا شهر ماریوپول در حال جنگ هستند، روز گذشته اعلام کردند، توانسته‌اند کنترل شهر مهم خِرسون را در اختیار بگیرند. مقام‌های اوکراینی این ادعای روسیه را رد می‌کنند. آنها می‌گویند با اینکه شهر خرسون با جمعیت بیش از 300 هزار نفر کاملا محاصره شده و تلفات زیادی به نظامیان و غیرنظامیان شهر وارد آمده، اداره شهر هنوز دست اوکراینی‌هاست. گنادی لاگوتا از مقام‌های ارشد شهر خرسون در کانال تلگرامی خود نوشته است: «وضعیت شهر اصلا خوب نیست، غذا و داروی مردم رو به پایان است، تعداد زخمی‌ها زیاد شده و امکانات لازم جهت رسیدگی به آنها وجود ندارد.»اگر خرسون تصرف شود، اولین شهر بزرگ اوکراین خواهد بود که به‌طور کامل به دست نیروهای روسیه می‌افتد. حملات علیه شهر اودسا به ‌شدت ادامه دارد، ملیتوپول همچنان بمباران می‌شود و ماریوپول که از روز سه‌شنبه دسترسی‌اش به برق قطع شده، تحت محاصره نیروهای روس در حال مقاومت در برابر تلاش مهاجمان به منظور ورود به شهر است.مارک هرتلینگ، ژنرال امریکایی بازنشسته و فرمانده پیشین نیروهای امریکایی در اروپا درباره پیشروی روس‌ها در جبهه جنوب به سی‌ان‌ان می‌گوید: «روش آنها از روز سه‌شنبه تغییر کرده و بیم وارد آمدن خسارت‌های شدید انسانی وجود دارد اما به‌رغم پیشروی‌های گسترده نیروهای روس در مناطق جنوبی باید به یک نکته اشاره کرد. آنها با چند شهر چند صدهزار نفری و تعدادی شهر و روستای کوچک‌تر مواجه هستند. در جنوب نیروهای آنها از اودسا تا ماریوپول گسترده شده‌اند. حتی اگر تمامی 190 هزار نظامی روس نیز در جبهه جنوب حضور داشتند، این تعداد نیرو برای کنترل شهرهای بزرگ کافی نبود و این یعنی آنها حتی در صورت پیشروی، در ادامه با مشکلات بزرگی مواجه خواهند شد.» به گفته او، طولانی شدن خطوط تدارکاتی روس‌ها یکی از بزرگ‌ترین ضعف‌های طرح نظامی روسیه است و انتشار اخبار و ویدیوهایی مبنی بر دزدی سربازان از مغازه‌ها و خاموش شدن وسایل نقلیه نشان می‌دهد روس‌ها در حوزه لجستیکی با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند.مقامات اوکراین روز چهارشنبه اعلام کردند که بندر ماریوپول در جنوب شرقی این کشور زیر آتش سنگین نظامیان روس قرار دارد. بنا به همین گزارش امکان تخلیه مجروحان از ماریوپول به دلیل گلوله‌باران ممتد شهر وجود ندارد.شهردار ماریوپول در گفت‌وگو با تلویزیون اوکراین گفت: «ما می‌جنگیم و از دفاع از سرزمین مادری‌مان دست نمی‌کشیم.»
جبهه شمال شرق اوکراین؛ محاصره و بمباران
بر اساس گزارش مقام‌های اوکراینی، در شمال شرق توجه اصلی روس‌ها به تنگ‌تر کردن حلقه محاصره دو شهر خارکیف و چرنی‌یف معطوف است. آنها توانسته‌اند با شکستن خطوط اولیه دفاعی نیروهای اوکراین در خارکیف پیشروی کنند و در حال حاضر با بمباران شدید مناطق مختلف شهر از جمله ساختمان‌های دولتی و ساختمان‌های مسکونی، ارتش اوکراین را به تسلیم وادارند. روز گذشته یک انفجار بزرگ در مرکز شهر خارکیف، دومین شهر بزرگ اوکراین، یک ساختمان اداری را ویران کرد و حداقل هفت نفر را کشت. شهردار این شهر به یک ایستگاه تلویزیونی محلی گفته است که حمله دیگری در یک محله مسکونی در خارکیف یک بیمارستان را ویران کرده و چندین کشته و زخمی برجای گذاشت. در چرنی‌یف نیز هرچند بخشی از نیروهای محاصره‌کننده از نیروهای اصلی روسیه در این محور جدا شده‌اند تا به مهاجمان کی‌یف بپیوندند، اما بخشی از نیروهای کمکی اعزام شده از شهر بولوگراد روسیه به چرنی‌یف رسیده‌اند تا فشارها برای تسخیر کامل شهر افزایش پیدا کند.
جبهه شمال؛ ماموریت مبهم مهاجمان کی‌یف
اصلی‌ترین هدف نظامی روسیه در حمله به اوکراین را می‌توان تسخیر پایتخت دانست. روز سه‌شنبه کمپانی مکسار با استناد به تصاویر ماهواره‌ای گزارش داد که کاروانی 64 کیلومتری از خودروها و تجهیزات زرهی از جاده‌ای در شمال کی‌یف به سوی پایتخت اوکراین در حرکت است. کارشناسان هنوز در خصوص اهداف اصلی این کارزار نظامی تردید دارند اما متفق‌القولند که رسیدن این کاروان به پایتخت اوکراین خطر بزرگی برای مدافعان کی‌یف محسوب می‌شود.متیو بولیگ، کارشناس نظامی اندیشکده چتم هاوس در این خصوص به روزنامه نیویورک‌تایمز گفته است: «اینها نشانه‌هایی از گذار روسیه به فازی جدید در تهاجم نظامی به اوکراین است. در این فاز، شیوه‌های جنگی بسیار خشن، بدون تدبیر و ملاحظه‌کاری به کار گرفته خواهد شد تا طرف اوکراینی مجبور به تسلیم شهر شود.محدودیت‌های نظامی اوکراین در هدف قرار دادن این کاروان نظامی نیز مورد توجه قرار گرفته است. اوکراینی‌ها ترجیح داده‌اند تمرکز خود را به دفاع از مناطق پیرامونی کی‌یف و خود شهر معطوف کنند و تاکنون تلاشی برای هدف قرار دادن این کاروان بزرگ انجام نداده‌اند. خطر اضافه شدن نیروهای بلاروس به روس‌ها در این جبهه جدی است. وزارت دفاع اوکراین می‌گوید شواهدی در اختیار دارد که نشان می‌دهد بلاروس، متحد روسیه در حال آماده شدن برای اعزام نیرو به اوکراین است. در بیانیه این وزارتخانه که بامداد چهارشنبه در فیس‌بوک منتشر شد، آمده است که نیروهای بلاروس در نزدیکی مرز شمالی اوکراین متمرکز شده‌اند و برای نبرد آماده‌اند. این بیانیه اضافه می‌کند که طی 24 ساعت گذشته، طبق یافته‌های اطلاعاتی، فعالیت هواپیماها به‌طور قابل توجهی زیاد شده است.
سرنوشت مبهم دور دوم گفت‌وگوها
برخی منابع در روسیه خبر داده‌اند که احتمالا دور دوم گفت‌وگوهای روسیه و اوکراین ادامه دارد و ممکن است هیات‌های اوکراین و روسیه بار دیگر با یکدیگر ملاقات کنند. اسپوتنیک گزارش داد، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز چهارشنبه گفته است که «واقعا جو خاصی از اطلاعات متناقض وجود دارد. اما من به شما خواهم گفت امروز بعدازظهر احتمالا عصر، هیات ما در محل، منتظر مذاکره‌کنندگان اوکراینی خواهد بود.» در مقابل میخاییلو پودولیاک، مشاور رییس‌جمهوری اوکراین به خبرگزاری رویترز گفته است که مذاکرات بیشتر با روسیه در حال بررسی است و به یک «برنامه اساسی» نیاز است. پودولیاک در پاسخ به سوالی درباره تاریخ برگزاری دور دوم مذاکرات از زمان حمله روسیه گفت: «در حال حاضر این موضوع مورد بحث است و نیاز به دستور کار اساسی داریم.» تا زمان انتشار این گزارش هنوز دیداری میان هیات‌ها برگزار نشده است.

نمایندگی پنل پیامکی

زمانی بود که بسیاری از افراد دنبال شغل دوم نبودند؛ چراکه از نظر مالی می‌توانستند با دریافتی یک شغل هم زندگی خود را بگذرانند اما هم‌اکنون شرایط اقتصادی طوری شده است که بسیاری از افراد دنبال شغل دوم و حتی سوم هستند. اما اینکه چطور و در چه زمانی باید وظایف شغل‌های بعدی را انجام داد، بر همه پوشیده است. براساس آمار رسمی خط فقر زیر حقوق دریافتی 10میلیون تومان محاسبه می‌شود. این درحالی است که بیشتر افراد جامعه یعنی قشر کارمند و کارگر به زحمت حقوق‌شان به هفت‌میلیون تومان می‌رسد. این مساله یعنی در آینده نه‌چندان نزدیک باید منتظر تبعات آن در بستر اجتماع باشیم. تورم فقط به محیط اقتصادی محدود نمی‌شود.

بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی معلول این پدیده هستند؛ پدیده‌ای که با خروج دولت از نظم مالی و دست‌اندازی به سیاست‌های پولی آغاز می‌شود. پژوهش‌های دانشگاهی نشان می‌دهد که هرگاه تورم فزاینده‌ای در اقتصاد رخ دهد، انتظارات تورمی نیز تشدید می‌شود. این علامت بیش از هر چیز نااطمینانی و آینده‌هراسی موجود در فعالان اقتصادی و آحاد جامعه را بازتاب می‌دهد. تورم با افزایش نابرابری، ظن گروه‌های پایین درآمدی را نسبت‌به بی‌عدالتی و نداشتن سهمی در کیک اقتصاد، تشدید می‌کند. با این تصور، رابطه دولت و ملت آسیب می‌بیند و سطح همکاری ملت برای پیشبرد اهداف دولت به حداقل می‌رسد. علاوه‌بر این، رابطه مردم با یکدیگر نیز تحت‌الشعاع ترکش‌ها قرار می‌گیرد و اعتماد و اطمینان طرف‌های مبادله (مردم جامعه) به یکدیگر به حداقل می‌رسد؛ در مجموع در حوزه اقتصادی، تورم عامل بی‌ثباتی و از بین بردن اشتغال است و در حوزه‌های غیراقتصادی ردپای آن در تخریب سرمایه اجتماعی، افزایش جرم و جنایت و... دیده می‌شود. نکته قابل تامل اینکه برخی تصور می‌کنند با تورم می‌توان رونق ایجاد کرد و بیکاری را از بین برد؛ زیرا بیکاری ریشه ناهنجاری‌هاست. این گزارش نشان می‌دهد بیکاری نیز معلول تورم و فضای بی‌ثبات اقتصادی است.
زمانی که تورم روند فزاینده‌ای به خود می‌گیرد، به‌خصوص در مواد خوراکی، فشار زیادی به دخل و خرج خانوارهای گروه فقیر وارد می‌کند؛ چراکه سهم کالاهای خوراکی در سبد مصرفی خانوارهای دهک‌های پایین هزینه‌ای جامعه، بیش از 40درصد است. یعنی 40درصد از دخل و خرج خانوار به تغییرات قیمت کالاهای خوراکی وابسته است و نوسان در قیمت این بخش از سبد مصرفی آن‌ها، امنیت اقتصادی آن‌ها را به‌شدت تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. این جزو اثرات مستقیم تورم از منظر اقتصادی محسوب می‌شود. پدیده دیگری که به دنبال تورم می‌آید، نااطمینانی از قیمت‌های آینده است. براساس اعلام سازمان بهزیستی طی پنج سال تعداد زنان سرپرست خانوار 53درصد افزایش یافت. افزایش پرشتاب آسیب‌های اجتماعی، در آمارهای رسمی از افزایش بیکاری، اعتیاد، خودکشی، حاشیه‌نشینی، فقر، افسردگی و مهاجرت نیز به‌خوبی آشکار می‌شود. بسیاری از این آسیب‌ها نوعی پیوستگی دارند. مطابق یک پژوهش دانشگاهی سرپرستان 85درصد کودکان کار تهران بیکار هستند. در میان جوانان 15 تا 29ساله دو برابر این رقم است و یک‌پنجم شهروندان این گروه سنی بیکار هستند. افزایش طلاق، پایین آمدن سن زوج‌هایی که از هم جدا می‌شوند و کاهش شدید سال‌های زندگی مشترک، از دیگر آسیب‌هایی است که در سال‌های گذشته رو به افزایش گذاشته و نگرانی‌های وسیعی به وجود آورده است.

براساس آمار اداره ثبت احوال درحال‌حاضر 20درصد ازدواج‌ها در کمتر از پنج‌سال به جدایی می‌انجامند. در سال93 به‌طور متوسط هر ساعت حدود 18طلاق ثبت شده است. 80درصد از زوج‌هایی که از هم جدا شده‌اند کمتر از 30سال دارند. بیش از 10 تا 11میلیون جوان مجرد در سن ازدواج هم در کشور وجود دارد که به دلایل اقتصادی، معیشتی و فرهنگی در همسریابی مشکل دارند. افزایش چشمگیر تعداد زنان سرپرست خانوار در دهه80 خورشیدی یکی دیگر از آسیب‌های اجتماعی روبه‌رشد و متاثر از معضلات دیگری چون فقر، بیکاری و اعتیاد است. دکتر «بهاره همت‌پور»، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی را در شرایط فشار اقتصادی هشدار می‌دهد و به خبرنگار «صبح‌نو» می‌گوید: «بسیاری از طلاق‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی عامل اقتصادی دارد. وقتی حق زندگی کردن حداقلی از مردم و جوانان سلب می‌شود؛ وقتی پدر خانه از صبح تا شب و حتی روزهای تعطیلی باید کار کند. 

کمبود ظاهر می‌شود. خانواده و اقشار جامعه با حداقل‌ها در حال زندگی هستند. فقر ناشی از مشکلات معیشتی و اقتصادی، سبب آسیب‌های جدی در زمینه بروز خشونت و تعرض در خانواده می‌شود که خود عامل مهمی در زمینه طلاق است که باید به خانواده‌ها کمک کرد تا وضعیت بد معیشتی و مشکلات اقتصادی و اشتغال آن‌ها بهبود یابد.»
 
فقر، عامل آسیب‌ها و اختلاف
این استاد دانشگاه می‌افزاید: «افزایش سن ازدواج و همینطور افزایش میزان طلاق نسبت‌به ازدواج خطر جدی است که اکنون ما با آن روبه‌رو هستیم، شاید قبلا آمار طلاق در بین زوجین بیشتر ناشی از اعتیاد طرفین، خصوصا مردها به خاطر مصرف موادمخدر بود اما اکنون به نظر می‌رسد بیشتر فقر و مشکلات اقتصادی عامل ازهم‌گسیختگی خانواده‌ها شده است. چون فقر سبب آسیب‌ها و اختلاف‌های زیادی ازجمله خشونت و خیانت در بین اعضای خانواده شده که درنهایت به طلاق هم منجر می‌شود. متخصصان باید راهکار اساسی بدهند؛ البته راهکار نباید فقط در حد حرف و سخنرانی باشد، باید در این زمینه آسیب‌شناسی انجام شود تا بتوان از سد موانع و مشکلات به‌آسانی و سهولت گذشت و به جامعه سالم رسید. اگرچه دستیابی به جامعه سالم از جهاتی سخت و مشکل به نظر می‌رسد اما از طرفی هم آسان است. سخت به این دلیل که باید در هر بخشی اعم از آموزش‌وپرورش، فرهنگ و ارشاد و سایر موارد امکانات داشته باشیم تا راحت‌تر و سریع‌تر به اهداف دست یافت و از آن رو آسان است، وقتی که همدلی و همراهی باشد و تعهد در اجرای کارها در تمام سطوح نهادینه شود، حتما مشکلات تا حدود زیادی حل خواهد شد؛ بنابراین هر شخص به سهم خود تلاش‌ و کوشش کند و ناامید هم نشود.»
 
42 درصد از ایرانیان اشتغال آسیب‌پذیر دارند
 افزایش تورم موجب شکل‌گیری نوعی آینده‌هراسی می‌شود به گونه‌ای که مردم نگران این موضوع هستند که فردا چه خواهد شد و آینده شغلی و زندگی آن‌ها چگونه رقم خواهد خورد؛ به‌طور مثال، طبق آمار سازمان جهانی کار و بانک جهانی 42درصد از ایرانیان اشتغال آسیب‌پذیر دارند و سایه آسیب‌های شغلی و بیکاری را بر سر خود احساس می‌کنند. همت‌پور می افزاید: «آنچه اساس روابط متقابل انسان‌ها را تشکیل می‌دهد، نیاز به مبادله است. آنچه در یک مبادله به وقوع می‌پیوندد جابه‌جایی مالکیت منابع است و اگر در این مبادله حقوق مالکیت نقض شود، همان‌طور که در شرایط تورمی به دلیل کاهش ارزش پول مالکیت افراد نسبت‌به پول خود نقض می‌شود، اعتماد و اطمینان طرفین نسبت‌به یکدیگر کاهش می‌یابد. در شرایط تورمی، به‌علت عدم حفاظت نسبی از حقوق مالکیت، هزینه فرصت پایبندی به هنجارها بالا می‌رود و لذا انگیزه‌های هنجارگریزی در کنشگران تقویت می‌شود. همچنین افزایش نابرابری(حاصل از تورم)، این باور و ذهنیت را که اقشار و گروه‌های پایین درآمدی سهم منصفانه خود را به دست نمی‌آورند، تقویت کرده و در نتیجه باعث کاهش تمایلات و انتظاراتی می‌شود که همکاری و مشارکت در جهت منافع جمعی را تشویق می‌کند. کسی در سرمایه اجتماعی سرمایه‌گذاری می‌کند که ادراکات، تمایلات و انتظاراتش نشان دهد از امکاناتی برخوردار است که به‌طور نسبی در اختیار سایر افراد جامعه قرار دارد اما تورم با توزیع نامناسب درآمد، این ادراکات را باطل می‌کند.»

متاسفانه تورم به دلیل کاهش ارزش پول و افزایش نااطمینانی‌ها موجب افزایش میل نهایی به مصرف و رواج مصرف‌گرایی در جامعه می‌شود. شرایط تورم شتابان، نااطمینانی و آینده‌هراسی را به دنبال دارد و به دلیل اینکه مصرف حال مطلوبیت بیشتری پیدا می‌کند، ناشکیبایی در مصرف به وجود می‌آید. این عامل می‌تواند ریشه به وجود آمدن صف‌های متعدد در چنین حالتی را توصیف کند. در حالت تورمی برخی خریدها ممکن است بدون توجه به نیاز مصرف‌کننده انجام شود، گاهی حتی بدون توجه به ارزان بودن یا گران بودن آن کالاها این خریدها انجام می‌شود و تنها عامل توضیح‌دهنده، ترس از آینده و این تصور است که مبادا این اجناس یا کالاها در آینده گران‌تر شوند.

شکست اصلاح‌طلبان در انتخابات‌های اخیر و عدم‌حضور آنها در دولت و مجلس باعث شده است، سران این جناح سیاسی به فکر بازسازی تشکیلاتی خود و تلاش برای بازگشت به قدرت باشند. بر همین مبنا در ماه گذشته شاهد انتشار خبرهایی پیرامون برگزاری جلسات مختلف میان سیدمحمد خاتمی، حسن روحانی، سیدحسن خمینی و علی‌اکبر ناطق‌نوری با یکدیگر بوده‌ایم.
 
با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم و مجلس یازدهم در دو سال گذشته عملا اصلاح‌طلبان بسیاری کرسی‌های سیاسی خود در حاکمیت را از دست داده‌اند و این روزها کاملا خانه‌نشین شده‌اند. شکست اصلاح‌طلبان در انتخابات‌های اخیر و عدم‌حضور آنها در دولت و مجلس باعث شده است، سران این جناح سیاسی به فکر بازسازی تشکیلاتی خود و تلاش برای بازگشت به قدرت باشند. بر همین مبنا در ماه گذشته شاهد انتشار خبرهایی پیرامون برگزاری جلسات مختلف میان سیدمحمد خاتمی، حسن روحانی، سیدحسن خمینی و علی‌اکبر ناطق‌نوری با یکدیگر بوده‌ایم.

برای پیگیری صحت و سقم این اخبار ماه گذشته در شماره‌ 28 دی‌ماه 1400 «فرهیختگان» گفت‌وگویی داشتیم با جواد امام، مدیرعامل بنیاد باران و از چهره‌های نزدیک به خاتمی. امام در این مصاحبه اظهار داشت، جلسات برگزار شده با حضور این افراد تشکیلاتی نیست و در آنها هیچ صحبتی درمورد انتخابات‌های آینده و... صورت نگرفته است، چندی بعد نیز کامبیز مهدی‌زاده داماد روحانی در مصاحبه‌ای ضمن تایید اصل برگزاری جلسات گفت، جلسه  میان ناطق‌نوری، خاتمی و سیدحسن خمینی و روحانی با دعوت حسن خمینی برگزار شده است. مهدی‌زاده همچنین اظهار داشت این جلسه از قبل برنامه‌ریزی شده نبود، چون این‌گونه دیدارها بین افراد روتین و عادی است.

 اما در نقطه‌ مقابل اظهارات فوق سخنان محمود علیزاده‌طباطبایی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، نشان می‌دهد جلسات برگزارشده میان روسای‌جمهور سابق و اسبق کشور با رئیس مجلس پنجم و سایر چهره‌های اصلاح‌طلب صرفا یک «دیدار روتین و عادی» و «غیرتشکیلاتی» نبوده است و در آن موضوعات مهم‌تری مورد بحث طرفین قرار گرفته است. در همین راستا علیزاده‌طباطبایی در مصاحبه‌ اخیر خود ضمن اشاره به دیدارهای مشترک برگزار شده، خبر از تلاش اصلاح‌طلبان برای تشکیل دولت در سایه داد. علیزاده‌طباطبایی هدف از تشکیل دولت در سایه را تلاش اصلاح‌طلبان برای گرفتن قدرت از دست گروهی که بر سر کار است، عنوان کرد و افزود که سران اصلاحات می‌خواهند جمهوریت نظام را احیا کنند. آنطور که از صحبت‌های علیزاده‌طباطبایی و سایر کنشگران اصلاح‌طلب قابل استنباط است، به‌نظر می‌رسد این جلسات همچنان ادامه‌دار خواهد بود. در ادامه‌ گزارش امروز «فرهیختگان» مواضع غیرمنطقی اصلاح‌طلبان در تخریب عملکرد دولت سیزدهم را مورد بررسی قرار داده و چرایی چنین کنش رادیکالی را پاسخ خواهیم داد.

به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین اهداف جلسات برگزارشده میان خاتمی، روحانی، ناطق‌نوری و سیدحسن خمینی، بازسازی احزاب اصلاح‌طلب و تلاش برای پیروزی نمایندگان این جناح سیاسی در انتخابات‌های مهم پیش‌رو باشد. اما رسیدن به این اهداف برای اصلاح‌طلبان در شرایط کنونی کاری بسیار سخت و تقریبا ناشدنی است، زیرا در سالیان گذشته به‌دلیل عملکرد نامناسب نمایندگان آنها در دولت روحانی و مجلس دهم سرمایه اجتماعی این جناح سیاسی به‌طرز چشم‌گیری کاهش پیدا کرده است و به‌دلیل همین کاهش سرمایه نیز در انتخابات‌های اخیر ریاست‌جمهوری سیزدهم و مجلس دهم، اصلاح‌طلبان نتوانستند پیروز انتخابات باشند تا در عرض کمتر از دو سال اکثر کرسی‌های خود در نهادهای انتخابی حاکمیت را از دست بدهند، اگرچه برخی از چهره‌های رادیکال اصلاح‌طلب ردصلاحیت‌های گسترده شورای نگهبان را عامل اصلی عدم‌حضور چهره‌های اصلاح‌طلب در نهادهای انتخابی حاکمیت می‌دانند، اما به‌نظر می‌رسد برخلاف چنین گزاره‌ای حتی اگر اصلاح‌طلبان با تمامی گزینه‌های خود در انتخابات شرکت می‌کردند باز هم آنها نمی‌توانستند اعتماد عمومی مردم را جلب کنند. در تایید این مساله می‌توان به انتخابات ششمین دوره  شوراهای اسلامی شهر و روستا اشاره کرد، در بررسی صلاحیت کاندیداهای این  انتخابات، نظارت استصوابی شورای نگهبان هیچ  نقشی نداشت و اصلاح‌طلبان نیز در تهران و برخی دیگر از شهرهای بزرگ لیست ارائه دادند، اما در نهایت بعد از برگزاری انتخابات لیست اصلاح‌طلبان به‌طور کامل شکست خورد در این دوره حتی چهره‌هایی مانند مجید فراهانی، الهام فخاری، محمد سالاری، افشین حبیب‌زاده، علی اعطا و محمد علیخانی که پیش از این نیز چهارسال قبل با رای مردم وارد دوره پنجم شورای اسلامی  شهر تهران شده بودند، در انتخابات شورای شهر ششم هیچ کدام نتوانستند حتی به میزان نیمی از آرای دوره قبل خود، رای کسب کنند.

با توجه به موارد گفته‌شده در چنین شرایطی که اصلاح‌طلبان با بحران بزرگ از دست رفتن سرمایه‌ اجتماعی روبه‌رو هستند، آنها برای احیای این سرمایه در کوتاه‌مدت بیش از هر پارامتری روی شکست ایده‌های حکمرانی دولت رئیسی در بین اذهان عمومی جامعه  حساب باز کرده‌اند، چون تنها در این صورت است که آنها می‌توانند به بازگشت در قدرت امیدوار باشند، اصلاح‌طلبان تا به این جای کار  زیاد نمی‌توانند بر شکست ایده‌های حکمرانی دولت رئیسی حساب باز کنند، زیرا بنابر آمارهای موجود و نظر کارشناسان مختلف، عملکرد دولت سیزدهم در بسیاری از ابعاد سیاست داخلی و سیاست خارجه از عملکرد چند ماه آخر دولت روحانی موفق‌تر بوده است، علاوه‌‌بر این مورد، حضور رئیس‌جمهور و سایر اعضای کابینه در میان مردم و شنیدن مستقیم و بدون واسطه مطالبات مردم توسط آنها، به‌ویژه پس از بحران‌های مختلف مانند سیل استان کرمان، زلزله‌ اندیکا و... باعث شده است تا حد قابل قبولی تصویری مطلوب از دولت رئیسی در بین افکار عمومی جامعه شکل بگیرد که خود این موضوع بزرگ‌ترین دستاورد دولت سیزدهم تا به الان بوده است. با توجه به مواردی که ذکر کردیم عملا تا به این‌جا اصلاح‌طلبان برای احیای چهره‌ خود در جامعه، نمی‌توانند روی شکست ایده‌های حکمرانی دولت رئیسی حساب باز کنند، مگر اینکه دستاوردهای چند ماه اخیر دولت سیزدهم به‌وسیله‌ رسانه‌ها با تخریب و وارونه‌نمایی در بین افکار عمومی جامعه خدشه‌دار شود. تخریب دستاوردهای دولت دقیقا همان چیزی است که ما طی این مدت در میان چهره‌ها و رسانه‌های اصلاح‌طلب شاهدش بوده‌ایم که در ادامه به بررسی دقیق‌تر این خط تخریبی خواهیم پرداخت.

  فرمان اول، تخریب دولت رئیسی با حمله به دستاوردها

به‌نظر می‌رسد یکی از دم‌دستی‌‌ترین و کم‌هزینه‌ترین اقدامات این جمع احتمالا موسوم به «دولت در سایه»، زیرسوال بردن یا حمله به دستاوردهای دولت سیزدهم باشد؛ روشی که برای بازگشت دوباره به عرصه سیاست ایران شاید بی‌دردسرترین راه پیش‌روی این افراد محسوب شود. برای برداشتن نخستین گام در این راه نیز لازم نیست به‌صورت شفاف و با پذیرش مسئولیت حمله، اقدام کرد. کافی است رسانه‌های همسو که وفاداری خود را درطول هشت سال مدیریت ناکارآمد دولت‌های یازدهم و دوازدهم بر کشور ثابت کرده‌اند، شروع‌کننده باشند؛ شروع‌کننده فرآیندی که با زیرسوال بردن اقداماتی ازجمله سفرهای متعدد استانی کابینه، گفت‌وگوی بی‌واسطه چندباره مسئولان دولتی با مردم، تغییر رویکردهای جدی در سیاست خارجه ازجمله برداشته شدن تمرکز دستگاه دیپلماسی از مذاکرات هسته‌ای و افزایش سطح ارتباطات با  شرق، می‌تواند به جلوگیری از افزایش اقبال عمومی درنتیجه عملکرد رئیسی و کابینه دولت سیزدهم، امیدوار باشد. در ساده‌ به‌نظر رسیدن عملیاتی کردن این روش شکی نیست اما زمان آغاز درپیش‌گرفتن روش مورد اشاره است که وجه‌تمایزی میان افراد باتجربه و ناپخته در سیاست‌ورزی خواهد بود.

الف. حمله به سفرهای استانی با نمایشی عنوان کردن رویکردهای مردمی

باگذشت کم‌تر از 6 ماه از آغاز به‌کار دولت سیزدهم به ریاست سیدابراهیم رئیسی، تغییر رویکرد دولت در بسیاری از حوزه‌های حکمرانی، جدی و غیرقابل‌چشم‌پوشی بوده است. یکی از جدی‌ترین تغییر رویکردها، ایجاد تحول در نحوه تعامل مردم و اعضای هیات دولت است که نمونه آن را در سفرهای استانی رئیس‌جمهور، وزرا و معاونا‌ن‌شان به نقاط مختلف ایران شاهد هستیم. تغییر رویکردی که به‌دنبال خود، عمق کم‌توجهی دولت‌ قبل نسبت به این ظرفیت اجتماعی را نشان می‌دهد. در این موقعیت، حامیان دولت قبل، با عملیات‌های رسانه‌ای جسته‌وگریخته‌شان در این حدود 6 ماهی که سفرها در جریان است، سعی داشته‌اند دستاورد این ارتباط مستقیم اعضای دولت با مردم را کم‌اهمیت و سفرهای استانی را نمایشی جلوه دهند. شاهد مثال غلط بودن محاسبات حامیان روحانی، 16 برابر شدن حجم نامه‌های مردمی تحویل شده به دولت در این سفرهاست که همزمان با اینکه نشان‌دهنده حجم زیاد مشکلات معیشتی مردم این مناطق است، نشان از امیدوارتر شدن جامعه نسبت به شنیده شدن صدایشان توسط مسئولان دولت سیزدهم دارد.

ب. عملیات رسانه‌ای ایجاد تشکیک در دستاوردهای عرصه دیپلماسی

از دیگر حوزه‌هایی که رسانه‌های حامی سیاست‌های دولت روحانی به‌طور جدی در آن فعالیت مطالبه‌گرانه و نقادانه دارند، حوزه سیاست خارجی است. جایی که دولت رئیسی، سیاست‌های خود را متفاوت از دولت قبل اعلام کرده است که محورهای آن «توجه بیش‌ازپیش به ظرفیت کشورهای همسایه‌ در کم‌‌اثرکردن تحریم‌ها»، «فعال کردن ظرفیت‌های تعامل با شرق» و «حذف تمرکزی»  هستند که پیش از آن بر مذاکره با غرب بر سر مسائل هسته‌ای ایران وجود داشت. درباره ایده توجه بیش‌ازپیش به کشورهای همسایه که یکی از موارد مورد تاکید منتقدان سیاست‌های دولت روحانی در سیاست خارجی بوده است، همواره شاهد بهانه‌هایی بوده‌ایم که کم‌کاری‌های موجود در این حوزه را تماما متوجه آثار تحریم‌های آمریکا، اجرایی نکردن لوایح سازمان FATF توسط ایران و به‌نتیجه نرسیدن برجام می‌دانستند. درصورتی‌که در مدت حدودا پنج‌ماهه فعالیت‌های دولت سیزدهم، بدون آنکه تحریم‌های آمریکا کم‌تر شود، لوایح سازمان اف‌ای‌تی‌اف پذیرفته شود یا مذاکرات وین به نتیجه نهایی برسد، شاهد افزایش سطح تبادلات و یا نقشه‌راه‌‌های عملیاتی جهت افزایش سطح ارتباطات میان ایران و کشورهای همسایه بوده‌ایم. علاوه‌بر این در همان هفته‌های ابتدایی آغاز به‌کار دولت رئیسی بود که بعد از ایجاد ارتباطاتی میان ایران و کشورهای آسیایی که نشان از تغییر رویکرد جدی دولت سیزدهم در سیاست‌ خارجی بود، شاهد پذیرش درخواست عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای با موافقت اعضای این سازمان بودیم؛ اتفاقی که با عملیات گسترده رسانه‌‌های اصلاح‌طلب برای ثبت این دستاورد به نام دولت روحانی همراه بود. رسانه‌هایی که پیش از آن و در دولت دوازدهم، مانع اصلی پذیرش عضویت کامل ایران در این سازمان را مسائلی ازجمله تصویب نشدن لوایح سازمان اف‌ای‌تی‌اف می‌دانستند. مورد دیگری که رسانه‌های حامی رویکردهای دولت حسن روحانی در سیاست خارجی در آن عملیات‌های مشترک و متعددی داشتند، درباره افزایش سطح ارتباطات ایران با چین و روسیه بود. در این مورد برخلاف موضوع اجلاس شانگهای که بخش اعظم فعالیت‌های تخریبی از سوی رسانه‌ها مشاهده می‌شد، شاهد فعالیت‌های واضح، پررنگ و متعدد چهره‌های اصلاح‌طلب حامی دولت‌ روحانی بودیم. فعالیت‌هایی که وجه تخریبی و رویکرد کنایه‌محورشان به‌صورت آشکاری بر وجه دلسوزانه و منطقی آن غالب بود. قصد ایران برای افزایش سطح تبادلات اقتصادی با روسیه و چین خود را در آغاز عملیاتی شدن سند همکاری 25 ساله ایران و چین در سفر وزیر امور خارجه به این کشور، و تفاهمات صورت‌گرفته میان رئیسی و پوتین در سفر مهم رئیس‌جمهورمان به روسیه نشان داد. تفاهماتی که یکی از آنها، تسریع فرآیند تکمیل راهگذر شمال‌- جنوب بود که درصورت تکمیل، به یکی از تاریخی‌ترین دستاوردها در روابط میان ایران و روسیه تبدیل خواهد شد. چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب به‌قدری در حمله به سفر مهم رئیسی به مسکو فعالیت رسانه‌‌ای داشتند که گویی مواردی ازجمله چیدمان سالن استقبال و نحوه نشستن رئیس‌جمهور روسیه برایشان اصل است تا مواردی که در دیدار سه‌ساعته میان روسای جمهور دو کشور درباره لزوم افزایش تبادلات تجاری دو کشور مطرح شد. همه اینها نشان از آن دارد که درحال‌حاضر جدی‌ترین هدف اتاق فکر حامیان روحانی، زیرسوال بردن دستاوردهای دولت رئیسی در این حوزه است. نتیجه زیرسوال بردن دستاوردها و اقدامات دولت سیزدهم هم ایجاد حس ناامیدی در جامعه نسبت به آینده خواهد بود که به‌نظر می‌رسد تنها امید حامیان روحانی برای بازگشت به عرصه قدرت نیز غلبه پیدا کردن این حس ناامیدی در میان مردم نسبت به عملکرد دولت مستقر است.

  چرا اصلاحات در موقعیت جنگ نیست

اصلاح‌طلبان که برای حفظ سرمایه اجتماعی خود در زمان ریاست‌جمهوری روحانی رویکرد عبور از او را در پیش گرفته بودند و برای فاصله گرفتن از او، روحانی را رئیس‌جمهوری غیراصلاح‌طلب می‌خواندند در رویکردی متناقض با سیاست پیشین خود در دوران پساانتخاباتی، پروتکل‌های یارگیری خود را برای آغاز جنگ علیه دولت طوری تعیین کرده‌اند که می‌توانند چهره‌هایی همچون ناطق، روحانی و خاتمی را با هم بپذیرند. سیاست متناقض اصلاح‌طلبان در تعامل با دولت روحانی اما پاشنه‌آشیلی برای کنش جنگ‌طلبانه اصلاح‌طلبان است؛ چراکه اصلاح‌طلبان در شرایط فعلی نیز با چالش سرمایه اجتماعی مواجهند و حافظه تاریخی مردم نیز آنقدر ضعیف نیست که دوران 8ساله دولت روحانی را که هنوز چندماه نیست به پایان رسیده، فراموش کرده باشند.

مدیریت نامطلوب دولت روحانی در کلان مسائل کشور گزاره ناکارآمدی این دولت را آنقدر در ذهن مردم پررنگ کرده است که این اجازه را به اصلاح‌طلبان نمی‌دهد در بازه‌ای چندماهه نقش منتقد و مطالبه‌گر را به‌خود بگیرند.

اصلاح‌طلبان که با دوقطبی‌سازی حول منافع ملی، سیاست خارجه و مذاکره با آمریکا را به‌عنوان برگ‌برنده پیروزی خود در انتخابات92 انتخاب کردند، سال96 نیز با تکرار حمایت خود که خاتمی رسما آن را اعلام کرد سرمایه اجتماعی خود را برای پیروزی در انتخابات دراختیار روحانی قرار داده و بیشترین چسبندگی را با دولت روحانی ایجاد کردند؛ چسبندگی‌ای که جلسات اخیر این طیف با حضور روحانی آن را تشدید کرده است. روحانی اما با بدترین شیوه ممکن با این سرمایه اجتماعی برخورد کرد و آن را سوزاند.

روحانی با محور قرار دادن سیاست خارجه و محدود کردن سیاست خارجه به مذاکره با آمریکا، جزئی‌ترین مسائل کشور را نیز معطل به نتیجه رسیدن برجام قرار داد. درنتیجه با شکست برجام روحانی نتوانست ایده جدیدی برای مدیریت کلان مسائل کشور ارائه دهد و درنتیجه در میدان‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی با بحران مواجه شد. افزایش حدود 1000درصدی قیمت دلار تا سال99 و به تبع آن ایجاد تورم در قیمت سایر کالاها، بروز چندین بحران اجتماعی ازجمله اعتراضات مردمی آبان98 در واکنش به افزایش یکباره قیمت بنزین، ناتوانی در تامین واکسن و بالا رفتن آمار فوتی‌های ناشی از کرونا تا 700نفر برخی از نمونه‌های سوءمدیریت در دولت روحانی است که مردم تاثیر آن را به‌طور مستقیم در زندگی خود احساس کردند.  

ناتوانی در مدیریت بحران زمانی که با بهانه‌جویی‌هایی همچون تحریم و عدم پیوستن ایران به  FATFاز جانب دولتمردان و نیز برخی اصلاح‌طلبان پاسخ داده می‌شد، این گزاره را که دولت اصلاح‌طلب روحانی ایده جایگزینی برای مدیریت کشور ندارد در ذهن مردم تشدید کرده و بر موج ناامیدی مردم از آنها می‌افزود.

نکته دیگری که مانع بهره‌برداری اصلاح‌طلبان از ایجاد جنگ روانی علیه دولت می‌شود این است که آنچه آنها برای تخریب انتخاب کرده‌اند اتفاقا نقاط‌قوت دولت سیزدهم است.

مورد انتقاد شدید قراردادن بازدیدهای میدانی رئیسی و کاریکاتور کشیدن درمورد آن درحالی که این بازدیدها با واکنش‌های مثبت مردم مواجه شده و سرمایه اجتماعی رئیسی را افزایش داده است، خیلی نمی‌تواند دستاوردی برای اصلاح‌طلبان فراهم کند، آن‌هم در شرایطی که تصاویر رئیس‌جمهور منتخب اصلاحات یعنی روحانی به‌جای حضور در میدان، در تفریحات زمستانی منتشر می‌شد و اخبار سفرهای توریستی او به جزایر جنوبی در بحبوحه بحران سیل در کشور بازنشر می‌شد.

اصلاح‌طلبان که جهان را صرفا در غرب خلاصه کرده بودند و دستاوردی از این نگاه نداشتند، همچنین درحالی رویکرد نگاه به شرق دولت سیزدهم را زیرسوال می‌برند که این دولت توانسته دستاوردهای خوبی از این رویکرد کسب کند. پیوستن به اجلاس شانگهای و گسترش روابط تجاری با کشورهای شرقی ازجمله چین تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور داشته، توانسته میزان درآمدهای نفتی ایران را افزایش دهد.

در مذاکرات وین نیز ایران توانسته با جهت‌دادن به مسیر مذاکرات مطالبات بحق ایران در حوزه رفع تحریم و ارائه تضمین را به محور مذاکرات تبدیل کند. این درحالی است که مذاکرات برجامی در دوره روحانی صرفا فعالیت‌های هسته‌ای ایران را اصل قرار داده بود و درمقابل بدعهدی سایر طرف‌ها، عامل بازدارنده قوی‌ای را پیش‌بینی نکرده بود. درنهایت خروج ترامپ از برجام، وهن بودن گزاره‌هایی همچون «امضای کری تضمین است» را به اثبات رساند.

عملکرد قابل‌قبول دولت سیزدهم در چندماهه ابتدایی آغازبه‌کار خود از یک‌سو و سوءمدیریت دولت روحانی در طرف مقابل باعث شده اصلاح‌طلبان که چسبندگی کامل با دولت‌های یازدهم و دوازدهم دارند، نتوانند برگ‌برنده‌ای برای تقابل با دولت بیابند.